DR. CEMİL PASLI

-YENİ- MEŞRUİYETİN OLMAZSA OLMAZ 3’LÜSÜ

• admin
• 22 Aralık 2025
• Yazar
• 62 Görüntüleme

MEŞRUİYETİN OLMAZSA OLMAZ 3’LÜSÜ

Birey ve devletlerin mutluluk ve başarılarında “olmazsa olmaz 3’lü” şu ilkelerdir:

1.Adalet

2.Düşünce Özgürlüğü

3.Şura (danışma)

Bu üç ilke aynı zamanda bir Mümin/Müslüman’ın iman/akaidin zaruri bir yansıması olarak; hasenat (kişisel ibadetler) ile başladığı salihat (ikinci şahıslara dokunan, toplumsal ibadetler) ile tamamlanan “salih amel” yolculuğunda da sürekli riayet etmek zorunda kaldığı ilkelerdir.

Bu 3 ilke olmadan bireysel hayatımızda salih amelden söz edemeyeceğimiz gibi; kurumlarda ve devlette de başarı ve huzurdan bahsedemeyiz.

Adalet ve devlet yönetiminde tarihin en güzel örneklerini sergilemiş Hz. Ömer (r.a.) dönemine baktığımızda Adalet, düşünce özgürlüğü ve şura’nın mükemmel uygulamalarını görürüz.

Oğlu Abdullah bin Ömer’in devesi üzerinde hukuk konusunda ortaya koyduğu “Nüfuz Ticareti Haramdır” yaklaşımı hukuk literatürüne girmiş ve Almanya Hukuk Fakülteleri’nde ders olarak okutulmaktadır.

Cuma hutbesinde mehir ile ilgili yaptığı açıklamaya ayet okuyarak itiraz eden kadın karşısında bütün ashabın huzurunda, “kadın isabet etti, Ömer hata etti” diyecek kadar düşünce özgürlüğü taraftarıdır.

Yine başka bir Cuma hutbesinde;

“Dinleyiniz itaat ediniz” sözüne bir sahabe ayağa kalkar ve;

“Üzerindeki gömleğin hesabını vermedikçe dinlemiyoruz ve itaat etmiyoruz. Harp ganimetinden dağıtılan kumaştan sana göre daha küçük bir bedenim olduğu halde bana gömlek çıkmadığı halde sana nasıl gömlek çıktı?” der.

Bu sözün ne manaya geldiğini anlayan Hz. Ömer (r.a.) 7 Abdullah’tan birisi olan oğluna “kalk Abdullah cevap ver” der.

Abdullah bin Ömer (r.a.) durumu şu sözlerle izah eder:

“Harp ganimetinden aynı kumaştan bana düşen hissemi babama hediye ettim, iki hisseyi birleştirdi ve üzerindeki gömleği diktirdi” der.

Bunun üzerine sahabe;

“Şimdi dinliyoruz ve itaat ediyoruz” der.

Yine Hz. Ömer (r.a.) su-i kastla yaralanıp ölüm döşeğinde iken halife seçimini isimlerini bizzat vererek bir şuraya havale etmesi “olmazsa olmaz 3’lü” konusunda ne kadar hassas olduğunu göstermiştir.

“Olmazsa olmaz 3’lü” nün kişisel ve kurumsal huzur, başarı ve mutluluk için ne kadar gerekli olduğuna dair ciltler dolusu bilgiler sıralanabilir.

“Arife işaret yeter” kabilinden ve “yerimiz dar” olduğundan çağdaşımız bir mütefekkir ile konuyu bağlayalım.

1999 yılında “olmazsa olmaz 3’lü” nün hayata geçirilmediği “kapalı devre bir sistem”in bir ülkeyi nasıl, neden ve niçin geri bıraktığını Aliya İzzetbegoviç bakın ne kadar mükemmel izah; hatta ispat ediyor:

“Bu rejimler özgürlükleri baskı altında tutarak, sağlıklı uzlaşmaları engelleyerek, ideolojik ölçütler koyarak, bunlara karşı durabilecek yetenekli insanları toplumsal çalışmalardan alıkoyup ikinci plana iterler ve her şeyin vasat bir seviyeye indirgenmesini sağlarlar. Sonuç ise özgür ülkelere karşı kaybetmek şeklinde ortaya çıkar.”

The Trio of Legitimacy

he three indispensable principles for the happiness and success of individuals and states are:

1. Justice

2. Freedom of Thought

3. Consultation (Shura)

These three principles are also the principles that a believer/Muslim must constantly adhere to on their journey of "righteous deeds," which begins with good deeds (personal acts of worship) and ends with good deeds (communal acts of worship that affect others), as a necessary reflection of their faith/beliefs. Without these three principles, we cannot speak of righteous deeds in our individual lives, nor can we speak of success and peace in institutions and the state. When we look at the era of Caliph Umar (r.a.), who displayed the most beautiful examples of justice and state administration in history, we see the perfect applications of justice, freedom of thought, and consultation.

His son Abdullah ibn Omar's legal opinion, expressed on the subject of his camel, that "Trading in Influence is Forbidden," has entered legal literature and is taught as a course in German law schools.

He was such a staunch supporter of freedom of thought that when a woman objected to his explanation about dowry in a Friday sermon by quoting a verse from the Quran, he said in front of all the Companions, "The woman was right, Omar was wrong." Again, in another Friday sermon, when he said, "Listen and obey," a Companion stood up and said, "We will not listen or obey until you account for the shirt you are wearing. How did you get a shirt from the war spoils, when I, being smaller than you, did not?" Understanding the meaning of this statement, Omar (may Allah be pleased with him) told his son, one of the seven Abdullahs, "Stand up, Abdullah, and answer."

Abdullah ibn Omar (may Allah be pleased with him) explained the situation with these words:

“I gifted my father my share of the war spoils, made from the same cloth; he combined the two shares and had a shirt made from it,” he said. Upon hearing this, the Companions said, “Now we listen and obey.” Similarly, when Caliph Umar (may Allah be pleased with him) was wounded in an assassination attempt and on his deathbed, entrusting the selection of the Caliph to a council, personally naming members, he demonstrated his sensitivity regarding the “indispensable three.” Volumes could be filled with information on how essential the “indispensable three” are for personal and institutional peace, success, and happiness.

As the saying goes, "A hint is enough for the wise," and since "we have limited space," let's conclude the topic with a contemporary thinker. In 1999, Alija Izetbegović perfectly explained, even proved, how and why a "closed-circuit system," where the "indispensable trio" was not implemented, held a country back:

"These regimes suppress freedoms, prevent healthy compromises, set ideological criteria, and sideline talented individuals who could oppose them, thus reducing everything to a mediocre level. The result is losing to free countries."